کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا ( High Performance Liquid Chromatograph ) یا HPLC توانایی جداسازی و شناسایی ترکیبات موجود در یک مخلوط را با استفاده از فاز متحرک مایع (حلال) و فاز ساکن جامد (ستون) دارا می‌باشد. اساس جداسازی در روش های کروماتوکرافی تمایل نسبی هر جز به فاز ساکن به هنگام عبور فاز متحرک بر روی فاز ساکن است. به این صورت که گونه ای که تمایل بیشتری به فاز ساکن دارد با سرعت کمتری در طول ستون حرکت می کند و گونه ای که تمایل بیشتری به فاز متحرک دارد با سرعت بیشتری از ستون عبور می کند.

از آن‌جایی که مولکول‌های هم ترکیب، به صورت گروهی حرکت می‌کنند، ترکیبات به صورت باندهایی جداگانه و مشخص در ستون از یکدیگر متمایز هستند.

باتوجه به نوع فاز ساکن، روش­های HPLC به انواع زیر تقسیم می­شود:

• کروماتوگرافی فاز نرمال (فاز ساکن قطبی) (Normal phase HPLC )
• کروماتوگرافی فاز معکوس (فاز ساکن غیرقطبی) (Reverse phase HPLC )
• کروماتوگرافی تبادل یونی (Ion-exchange chromatography)
• کروماتوگرافی کایرال (Chiral chromatography)
• کروماتوگرافی اندازه-طردی (Size-exclusion chromatography)
• کروماتوگرافی افینیته (Affinity chromatography)

اجزاء دستگاه

دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا شامل اجزاء زیر می‌باشد:

 ۱. مخزن حلال(Solvent Reservoir)

2. دستگاه گاززدا

3. پمپ(pump)

 4. تزریق کنندهinjector))

5. ستون(column)

6. آشکارساز(Detector)

مخزن حلال

جریان حلال از طریق سیستم HPLC از مخزن حلال که حاوی حلال های مناسب برای حمل نمونه است  آغاز می¬شود حلال ها باید از طریق فیلتر حلال ورودی فیلتر شوند تا هر ذره ای که ممکن است  به اجزای حساس سیستم آسیب برساند حذف شود.

دستگاه گاززدا گاز زدایی فاز متحرک در HPLC موضوعی است که امروزه به ندرت در مورد آن صحبت می شود. با این حال، در گذشته اینگونه نبود درواقع مشکلات مربوط به خروج گاز از فاز متحرک از رایج ترین مشکلاتی بود که در استفاده معمول با آن مواجه می شدند. هنگامی که حلال ها با جو در تماس هستند، هوا(نیتروژن واکسیژن) به تدریج در حلال حل می شود. اگر خروج گاز در سیستم اتفاق بیوفتد بیشترین مناطقی که تحت تاثیر قرار میگیرد پمپ و دتکتور می باشد در نهایت، هوای داخل پمپ باعث می شود پمپ انتقال فاز متحرک به ستون را متوقف کند همچنین اگر فقط یک حباب وجود داشته باشد، سرعت جریان نامنظم خواهد شد و باعث ایجاد مشکل در زمان ماند(retention time) می شود یک راه ساده برای انجام این کار استفاده از دستگاه گاززدا خلاء برای گاز زدایی حلال ها است. این کار را می توان به راحتی با قرار دادن حلال در فلاسک خلاء و کشیدن خلاء جزئی با یک آسپیراتور یا پمپ مکانیکی با ظرفیت مشابه انجام داد. در هر صورت، چند دقیقه گاز زدایی در خلاء حدود 60 تا 70 درصد از گاز محلول را حذف می کند.

پمپ  

به دلیل کم بودن قطر ذرات در ستون،افت فشار به وجود می آید ونیاز به ایجاد فشاری در سیستم است بنابراین باید از پمپ که موجب می شود نمونه با فشار وارد سیستم شود، استفاده نمود سپس حلال (فاز متحرک) توسط پمپ با سرعت و جریان ثابتی بر روی فاز ساکن حرکت داده می‌شود. فشار سیستم به اندازه ذرات موجود در ستون، گرانروی (Viscosity) و سرعت جریان فاز متحرک بستگی دارد. سه نوع پمپ متداول عبارت اند از پمپ­های سرنگی، پمپ­ های فشار ثابت و پمپ­های پیستونی رفت و برگشتی.

تزریق کننده

تزریق کننده (Injector) در واقع برای تزریق نمونه مورد آنالیز به درون حلال( فاز متحرک) عبوری در دستگاه کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا می باشد. تزریق کننده  بین پمپ و ستون قرار دارد .مقدار ثابت نمونه در داخل لوله ای با حجم مشخص بنام لوپ  قرار می گیرد تا در مرحله تزریق به درون حلال تزریق شده و به سمت ستون کروماتوگرافی حرکت نماید. تزریق کننده  اتوماتیک و یا Autosampler  نیز نوع رباتیک این سیستم می باشد که می تواند تعداد بسیار زیادی از نمونه را طبق برنامه به داخل حلال تزریق نماید.

ستون

ستون در کروماتوگرافی مایع یکی از بخش های مهم در عمل جداسازی می باشد  زیرا جدا کردن یک مخلوط در این قسمت صورت می گیرد.  ستون ها انواع مختلفی دارند و براساس خواص فیزیکی مولکول های هدف (آنالیت ها)، روش، مدت زمان جداسازی و شرایط دیگر انتخاب می شوند. ویژگی‌های مولکولی که بر انتخاب ستون HPLC تأثیر می‌گذارند عبارتند از آبگریزی/آب دوستی، نیروهای بین مولکولی (به ویژه دوقطبی-دوقطبی)، نیروهای درون مولکولی (یونی) و اندازه.  قطر داخلی  و حجم یک ستون هم مقدار نمونه ای را که می توان روی یک ستون بارگذاری کرد و هم حساسیت جداسازی را تعیین می کند.قبل از ستون اصلی، قسمتی به نام پیش ستون (Pre-column) قرارگرفته است که از ستون اصلی محافظت می­کند ونمونه ابتدا از این قسمت می­گذرد. نوع ماده ای که ستون محافظ و ستون اصلی را پر می کند باید مشابه یکدیگر باشند. جنس هر دو ستون از فولاد ضد زنگ می باشد.

آشکارساز

بعد از عمل جداسازی در ستون ،فاز متحرک باندها یا آنالیت های جداشده را به سمت آشکارساز (دتکتور) هدایت می-کنداغلب آشکارسازهایHPLC براساس تبدیل ویژگی های فیزیکوشیمیایی آنالیت به سیگنال کار می¬کنند. شدت سیگنال باید با مقدار  جرم یا غلظت  نمونه شناسایی شده در زمان بازداری معین مرتبط باشد و امکان تعیین کمی و شناسایی آنالیت های جدا شده را به روشی وابسته به زمان فراهم کند. انتخاب یک آشکارساز متناسب با آنالیت های هدف و شرایط جداسازی بسیار مهم است و اگر شما از یک آشکارساز نامتناسب با آنالیت های هدف استفاده کنید به  اطلاعات مفیدی در رابطه با نمونه دست نخواهید یافت .آشکارسازهای متنوعی برای دستگاه HPLC استفاده می¬شود که  به چند مورد رایج از آنها در زیر اشاره شده است.

منابع

1. Dahimiwal, S. M., Thorat, D. B., Jain, N. P., Jadhav, V. B., & Patil, P. B. (2013). A review on    high performance liquid chromatography. Int J Pharm Res, 5(3), 1-6.

2.Malviya, R., Bansal, V., Pal, O. P., & Sharma, P. K. (2010). High performance liquid chromatography: a short review. Journal of global pharma technology, 2(5), 22-26.

3. Sunil, A., Anju, G., & Rajat, V. (2018). HPLC detectors, their types and use: a review. Organic & Medicinal Chemistry International Journal, 6(5), 143-146.

4. Bachhav,M.Bhamare,R. Bachhav,(2023).Review of High Performance Liquid Chromatography and Its Applications

.5 Mary T. Gilbert)1987(. High Performance Liquid Chromatography.ScienceDirect

6.Serban Moldoveanu, Victor David,(2022).Essentials in Modern HPLC Separations (Second Edition).ScienceDirect

امروزه با توجه به افزایش جمعیت جهانی و نیاز روزافزون به تهیه غذا، استفاده از روش های نوین کشاورزی و سود جستن از سموم  برای مبارزه با آفات به کار گرفته می شود که کنترل باقی مانده سموم کشاورزی با توجه به اهمیت موضوع در بحث سلامت جامعه در استاندارد ملی ایران و استانداردهای جهانی مورد بررسی قرار می گیرد. در این مقاله پس از اشاره به اهمیت پایش باقی مانده سموم دفع آفات کشاورزی در مواد غذایی در بحث سلامت به ارایه دسته بندی انواع سموم مورد استفاده پرداخته و مقایسه ای میان تکنیک های GC-MS و LC-MS-MS جهت این اندازه گیری در رنج ppm ارایه شده است. 

اهمیت اندازه گیری باقی مانده سموم کشاورزی:

بسیاری از  باقیمانده های سموم شیمیایی، به ویژه مشتقات سموم برپایه کلر، تجمع زیستی را نشان می دهند که می تواند در بدن انسان و همچنین محیط زیست مضراتی ایجاد کند.

طبق گزارش سازمان حفظ نباتات ایران، میزان مواجهه با سموم شیمیایی از طریق مواد غذایی به‌خصوص میوه و سبزیجات پنج برابر بیشتر از سایر راه‌ها مانند هوا و نوشیدن آب است. کودکان، زنان باردار و افراد مسن در برابر باقیمانده سموم حساس تر هستند.

مضرات سموم شیمیایی متعدد است و قرار گرفتن طولانی مدت حتی با مقدار کم باقیمانده سموم در مواد غذایی باعث انواع سرطان، بیماری‌های قلبی و تنفسی، اختلالات در باروری و سیستم عصبی مانند بیماری های آلزایمر، پارکینسون و کند ذهنی می‌شوند. با وجود تلاش‌ها برای تولید غذای سالم، مواد غذایی خام بخصوص سبزیجات و میوه‌ها ممکن است به باقی مانده سموم آلوده باشند و حتی بعد از فرآوری غذاها مانند کنسروها نیز این سموم وجود داشته باشند.

باید به این نکته اشاره داشت که در محصولات گلخانه‌ای مانند خیار و گوجه فرنگی به دلیل استفاده از غلظت بالای سموم در گلخانه و برداشت محصول به فاصله کوتاهی پس از سم پاشی،  مقادیر بالایی از باقی مانده سموم و کودهای کشاورزی مشاهده می شود و از آنجا که این محصولات بصورت خام و تازه مصرف می شوند، می‌توانند دارای خطر جدی برای سلامت مصرف کنندگان باشند.

علاوه بر این، آفتکش‌های مورد استفاده در مزارع کشاورزی ممکن است وارد آب رودخانه و … شوند و از آنجا که بعضی از این سموم مانند سموم فسفره و کلره خاصیت چربی دوستی دارند، می‌توانند در بافت چربی ماهیان ذخیره شوند و یا چنانچه علوفه مورد استفاده دام به این سموم آلوده باشند به راحتی در شیر و گوشت آن تجمع پیدا می‌کنند و همچنین فراورده های لبنی حاصل از این شیر، نیز دارای باقی مانده سموم باشند.

مرز بیشینه مانده آفت کش ها  در مواد غذایی:

موسسه تحقیقات گیاهپزشکی مسئولیت تعیین مرز بیشینه مانده آفت کش ها (MRL) را در ایران برعهده دارد.  در محصولاتی از گوشت، مرغ و ماهی گرفته تا روغن نباتی ، آجیل، غلات و برخی از میوه ها و سبزیجات میتوانند حاوی سموم دفع آفات باشند. مقادیر مرز بیشینه مانده آفت کش ها در هر کشور بسته به تنوع مصرف هر آفت کش روی محصولات و نیز سهم هر یک از محصولات در جیره غذایی آن کشور متفاوت می باشد. بیشینه مانده آفت کش ها به طور معمول برحسب میلی گرم بر کیلوگرم (ppm) بیان می شود. لیست آلوده ترین محصولات کشاورزی از  نظر تعداد و غلظت آفت کشها بر اساس گزارش کار گروه محیط زیست (EWG) در سال  2021 به ترتیب زیر می باشد:

1 . توت فرنگی

2. اسفناج

3. کلم پیچ، کلم برگ، برگ خردل

4. شلیل

5. سیب

6. انگور

7. آلبالو

8. هلو

9. گلابی

10. فلفل دلمه‌ای، فلفل تند

11. کاهو

12. گوجه فرنگی

دسته بندی سموم کشاورزی:

سموم شیمیایی بر اساس نفوذ در گیاه به چند دسته تقسیم می‌شوند: سموم سیستمیک، سمومی هستند که وارد آوندهای گیاه شده و در تمام قسمت‌های گیاه پخش شده و کمتر تحت تأثیر عوامل محیطی مانند تجزیه توسط نور خورشید، شسته شدن توسط آبیاری و باران، قرار می‌گیرند و در بافت گیاه ماندگارترند و چنانچه در محصولات کشاورزی باقی بمانند از طریق شستن و پوست کندن و … از بین نمی روند. دسته دیگر، سموم غیرسیستمیک هستند که وارد آوندهای گیاه نشده و در سرتاسر گیاه حرکت نمی کنند و چنانچه در سطح گیاه باشند با شستن و پوست کندن، ممکن است میزان بعضی از آنها کاهش یابد به دلیل اینکه تمام سموم غیرسیستمیک روی سطح گیاه باقی نمی‌مانند و می‌توانند مقداری به داخل بافت‌های گیاه نیز نفوذ کنند. بنابراین راهکارهای ارائه شده برای کاهش خطرات باقیمانده سموم بیشتر در مورد برخی از سموم غیر سیستمیک کاربرد دارند.

روش اندازه گیری باقی مانده سموم کشاورزی در محصولات غذایی:

در آزمایشگاه های کنترل کیفیت بر اساس روش های استاندارد از کروماتوگرافی گازی-طیف سنجی جرمی ( (GC-MS یا کروماتوگرافی مایع-طیف سنجی جرمی متوالی ( LC-MS-MS) جهت اندازه گیری باقی مانده سموم کشاورزی در محصولات غذایی استفاده می گردد.

در مقایسه ای که میان سطح تشخیص دو دستگاه GC-MS و LC_MS_MS جهت آنالیز گروه های مختلف باقی مانده سموم صورت گرفته است، حساسیت به مراتب بالاتر LC-MS-MS به اثبات رسیده است.

جهت نیاز به دریافت اطلاعات بیشتر با متخصصان شرکت کیفیت آزمون سبز در ارتباط باشید. لینک مقاله در زیر ارایه شده است

مایکوتوکسین ها یا سموم قارچی، ترکیبات آلی هستند که در انتهای فاز رشدی برخی گونه‌های قارچ‌هایFusarium spp. ، Aspergillus spp. ، Penicillium sp. در شرایط گرم و مرطوب تولید می‌شوند. از حدود 400 نوع مایکوتوکسین موجود، حدود 20 نوع آنها از نظر جهانی تهدیدی برای سلامت انسان و حیوانات محسوب می‌شوند.

تخمین زده شده که بیش از 25 درصد محصولات کشاورزی در سراسر دنیا به مایکوتوکسین‌ها آلوده می‌شوند که عمده آنها شامل غلات، خشکبار، قهوه، کاکائو، ادویه جات و دانه های روغنی می‌باشند. به غیر از آلودگی‌های قبل از برداشت، چنانچه شرایط انبارداری و حمل و نقل نامناسب باشد امکان آلودگی بعد از برداشت محصولات کشاورزی به مایکوتوکسین ها وجود دارد.

علاوه بر آلودگی محصولات کشاورزی، چنانچه خوراک دام به مایکوتوکسین ها آلوده باشد، باعث آلودگی شیر و البته گاهی آلودگی تخم مرغ و گوشت نیز می‌شوند. از آنجا که کاهش میزان مایکوتوکسین ها در طی فرآوری مواد غذایی تقریبا غیر ممکن است، این سموم در غذا باقی مانده و از این طریق وارد بدن انسان می‌شوند.

مایکوتوکسین ها عمدتا از جنس هیدروکربن هستند و بدلیل وزن مولکولی پایین غالبا به عنوان آنتی ژنیک عمل نکرده و باعث تحریک سیستم ایمنی میزبان نمی شوند. به علاوه تخریب مایکوتوکسین ها در دستگاه گوارش ناچیز است و سم وارد خون شده و در بافتها و اندام های بدن ذخیره و سلامتی انسان را تهدید می‌کند.

با وجود اینکه انسانها بیشتر از طریق تغذیه در معرض مایکوتوکسین‌ها قرار میگیرند ولی ممکن است از طریق تماس با پوست و استشاق هم این عمل صورت بگیرد. محققین معتقدند مصرف سبزیجات سبز حاوی کلروفیل (رنگدانه سبز) یک روش مؤثر در کاهش ابتلا به سرطان کبد ناشی از مصرف مایکوتوکسین ها است چون کلروفیل باعث کاهش اتصال عوامل سرطان زا به رشته های DNA موجود در کبد می شود. ریسک ابتلا به سرطان کبد در افرادی که هپاتیت نوع B و C دارند و از غذاهای آلوده به مایکوتوکسین ها تغذیه می کنند بیشتر است.

مهم ترین مایکوتوکسین ها

آفلاتوکسین ها

آفلاتوکسین، سم بعضی گونه های قارچ آسپرژیلوس است که می تواند محصولات کشاورزی را قبل و بعد از برداشت آلوده کند و از مهم ترین مایکوتوکسین ها است. آجیل، دانه های روغنی، غلات و میوه های خشک تحت شرایط محیطی و انبارداری نامناسب نسبت به آفلاتوکسین ها مستعد هستند.

استاندارد ملی ایران حد مجاز آفلاتوکسین ها (B1+B2+G1+G2) بر حسب µg/Kg (میکروگرم بر کیلوگرم) یا ppb (parts per billion یا واحد در میلیارد یعنی تعداد واحدهای جرم یک آلاینده در هر 1000 میلیون واحد از جرم کل) برای مغزها (پسته، بادام، فندق و گردو و بادام زمینی) 10ppb، انواع انجیر خشک و کشمش و انواع برگه و انواع تخمه (کدو، افتابگردان و …) و دانه های روغنی ( سویا و کنجد و …) 15ppbو حد مجاز آفلاتوکسین (M1) در شیر و محصولات لبنی برای نوزادان 0/025ppb و برای بزرگسالان 0/1ppb تعیین کرده است.

ظرفیت نوزادان برای انتقال بیولوژیکی مواد سرطان زا نسبت به بزرگسالان کمتر است و به علاوه وجود آفلاتوکسین در شیر مادر باعث کندی رشد و زردی در نوزادان می شود. در ایران در دامداری ها با روش سنتی که برای تغذیه دام از علوفه و نان خشک کپک زده استفاده می شود، سموم وارد شده به بدن دام علاوه بر اثرات سوء روی دام، سلامت انسان را هم تهدید می کنند.

چون آفلاتوکسینها نسبت به حرارت مقاومند و طی فرآیند پاستوریزاسیون شیر از بین نمی روند و در محصولات لبنی مانند پنیر و ماست بصورت فعال وجود داشته باشند. آفلاتوکسین باعث آسیب به کبد، کلیه، قلب و عروق و سیستم عصبی، سرطان زایی (سرطان کبد) و با جهش زایی احتمال بروز بیماری های ژنتیکی (ناقص الخلقه زایی) می شود.

اکراتوکسین ها

اکراتوکسین یکی از مایکوتوکسین های تولید شده بوسیله بعضی گونه های قارچ های آسپرژیلوس و پنی سیلیوم است که در غلات، حبوبات، ادویه جات، قهوه، کشمش ، انجیر خشک و آب انگور دیده می شود. مقدار بیشتر از حد مجاز که توسط استاندارد ملی ایران در گندم و برنج 5ppb، انواع انجیر خشک و کشمش و قهوه فوری و آب انگور 10ppbو حبوبات 20ppb و ذرت و جو 50ppb تعیین شده است باعث جهش زایی، سرطان زایی، سرکوب سیستم ایمنی بدن و اثرات سو روی کلیه در انسان می شود.

زیرالنون

زیرالنون توسط چند گونه از قارچ های فوزاریومی تولید می شود و در غلات مانند ذرت، جو، گندم، جودوسر و سورگوم یافت می شود. بعد از تغذیه پستانداران (خرگوش، موش صحرایی، انسان و دامها) از مواد غذایی آلوده، زیرالنون به سرعت جذب شده و با اتصال به گیرنده های استروژن باعث اختلال در سطح هورمونهای تولید مثلی و باعث ناباروری، کاهش تغذیه، کاهش تولید شیر، جنین غیر طبیعی، سرطان سینه و سرکوب سیستم ایمنی می شود. حد مجاز این توکسین توسط استاندارد ایران در غلات 200ppb و برای غذای کودک حاوی غلات 20ppb مشخص شده است.

دی اکسی نیوالنول

دی اکسی نیوالنول توسط بعضی گونه های قارچ فوزاریوم تولید می شود که در ذرت، گندم، جو دوسر، جو و سایر غلات در مزارع یا در حین انبار شدن دیده می شود. انسانها بطور مستقیم از طریق غلات و بطور غیر مستقیم از طریق غذاهای با منشأ حیوانی (جگر و کلیه و تخم مرغ و شیر) در معرض خطر این مایکوتوکسین هستند.

این سموم باعث خارش پوست و با تحریک مخاط روده باعث حالت تهوع، اسهال، استفراغ، سر درد و سرگیجه و تب می شود. حد مجاز توسط استاندارد ایران برای غلات 1000ppb و برای غذاهای کودکان 200ppb تعیین شده است.

پاتولین

پاتولین توسط بعضی از گونه های قارچ پنی سیلیوم تولید می شود و در محصولات غذایی که پایه آن سبزیجات و میوه ها مثل انگور و گلابی، بخصوص میوه سیب و فرآورده های حاصل از سیب، مانند آب سیب کنسانتره وجود دارد. به دلیل پایدار بودن نسبت به گرما طی فرآیند پاستوریزاسیون آبمیوه از بین نمی رود.

بر اساس استاندارد ایران، حد مجاز پاتولین در آب سیب، 50ppb برای افراد بالغ و برای کودکان 10ppb است. نکته قابل توجه، میزان این توکسین در میوه سیب، کنسانتره سیب، پوره سیب، مربای سیب به ترتیب از بیشتر به کمتر است. پاتولین باعث حالت تهوع، اختلالات گوارشی، استفراغ، زخم و خونریزی و ورم معده، آسیب به کبد و کلیه، سیستم ایمنی و عصبی می شود.

فومانایزین

فومانایزین توسط بعضی از گونه های قارچ فوزاریوم تولید شده و در ذرت، شیر، لبنیات، گوشت و فرآورده های گوشتی یافت می شوند. فومانایزین ممکن است در ادرار نوزادان یافت شود، بنابراین احتمال وجود آن در شیر مادر نیز هست. این توکسین ها اثرات مضر قابل توجهی روی سلامتی دام و سایر حیوانات دارند و ممکن است باعث سرطان (مری) و نقایص مادرزادی در انسانها شوند. طبق استاندارد ایران حداکثر مجاز فومانایزین در ذرت و فرآورده های آن 1000ppb و برای غذای کودکان 200ppb تعیین شده است.

روشهای اندازه گیری مایکوتوکسین ها در آزمایشگاه ها

• الایزا (ELISA)
• کروماتوگرافی مایع با کارآیی بالا (HPLC) با آشکار ساز فلورسانس (FLD) و فرابنفش (UV)
• کروماتوگرافی مایع به همراه طیف سنج جرمی متوالی (LC-MS/MS)

راهکارها برای ورود کمتر مایکوتوکسین ها به بدن:

راهکارها در مزرعه

الف) قبل از برداشت محصولات:

• استفاده از ارقام مقاوم
• وجود فاصله کافی بین درختان برای نفوذ هوا و نور مناسب بین آنها
• کنترل آفات و بیماریهایی که باعث پوسیدگی محصولات می شوند.
• نمونه برداری بطور تصادفی از مزرعه و ارسال آنها به آزمایشگاه برای بررسی وجود قارچ و استفاده از قارچ کش در صورت آلودگی
• استفاده از کودهای حاوی کلسیم و فسفر در مزارع برای بهبود ساختار سلول و کاهش حساسیت به پوسیدگی

ب) در زمان برداشت و حمل و نقل محصولات:

• برداشت مکانیکی محصولات برای به حداقل رساندن صدمه به آنها
• جدا کردن محصولات آسیب دیده و پوسیده از محصولات سالم
• اجتناب از قرار دادن مستقیم محصولات روی خاک
• تمیز و ضدعفونی کردن جعبه ها و ماشین حمل بار قبل از پر کردن با محصولات و حذف میوه و شاخه و برگ جا مانده از بار قبلی در داخل آنها

راهکارها در کارخانه تولید مواد غذایی

• انبارداری مناسب تا زمان فرآوری محصولات غذایی ( در جای خشک و خنک، با تهویه مناسب نگه داری شوند و حتی الامکان زمان انبار داری طولانی نباشد و در طول این مدت از بار، نمونه برداری شود و آلودگی آن بررسی شود.)
• توجه به بهداشت محیط و تجهیزات کارخانه
• ارسال نمونه به آزمایشگاه های معتبر به منظور بررسی حد مجاز مایکوتوکسین محصولات قبل از وارد کردن آنها به بازار

راهکارها در منزل

• بررسی کردن تاریخ تولید محصولات غذایی روی بسته بندیها و خریداری محصولات تازه تر
• اجتناب از مخلوط کردن محصولات غذایی جدید با قدیمی برای جلوگیری از انتقال آلودگی احتمالی از مواد غذایی قدیمی به جدید
• خودداری از خرید مواد غذایی که آثاری از کپک و تغییر رنگ و بقایای حشرات در آنها مشاهده می شود و بد بو و بد مزه (مزه تند) هستند.
• کنار گذاشتن این باور اشتباه که قسمت های آلوده و قابل مشاهده غذای کپک زده را جدا کنیم و بقیه قسمتها را مصرف کنیم.

نکته آخر

بهترین راهکار، پیشگیری از ورود بیش از اندازه مایکوتوکسینها به داخل بدن است چون به مرور زمان و با مصرف مداوم محصولات غذایی آلوده به این سموم و انباشته شدن در بدن، اثرات جبران ناپذیری ایجاد می کنند. پس با مدیریت صحیح و روشهای مناسب در کشاورزی، رعایت اصول اخلاقی توسط کارخانه ها و کنترل کیفیت در آزمایشگاهها و آگاهی هر چه بیشتر مردم در مورد این سموم و اثرات مخرب آن می توان از آسیب ها و ناهنجاریها و بیماری خطرناک پیشگیری کرد.